Με αφορμή την επικείμενη διερευνητική γεώτρηση της εταιρείας Noble Energy στην ΑΟΖ της Κύπρου (πηγή) με στόχο τον εντοπισμό κοιτασμάτων υδρογονανθράκων και την αλληλένδετη κρίση που έχει ξεσπάσει στις σχέσεις των μέχρι σήμερα παραδοσιακών συμμάχων Τουρκίας - Ισραήλ, πολλοί μιλάνε για σοβαρή πιθανότητα ανάφλεξης στην Ανατ. Μεσόγειο.Το ζήτημα είναι εξαιρετικά περίπλοκο, καθώς η συγκεκριμένη περιοχή αποτελεί εδώ και δεκαετίες το πεδίο πάλης πολλών και αντιφατικών γεωπολιτικών συμφερόντων. ΗΠΑ, Ρωσία, ΕΕ, Ισραήλ, Τουρκία, Αραβικός κόσμος προσπαθούν να ισχυροποιήσουν τη θέση τους στη περιοχή φυσικά ο καθένας σύμφωνα με τα δικά του συμφέροντα.
Η πρόσφατη κρίση ουσιαστικά ξεκινά με την κοινή ανακήρυξη Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου πριν από μερικά χρόνια. Το γεγονός αυτό φάνηκε να ενοχλεί την Τουρκική Κυβέρνηση, η οποία θεωρεί ότι η οποιαδήποτε απόπειρα εκμετάλλευσης τυχόν κοιτασμάτων στην Ανατ. Μεσόγειο θίγει δικά της κυριαρχικά και οικονομικά συμφέροντα.
Στη πράξη όμως θα πρέπει να σημειωθεί ότι κάτι τέτοιο στερείται κάθε νομικής βάσης, αφού το σημείο που θα γίνουν οι ερευνητικές γεωτρήσεις δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την Τουρκική ΑΟΖ. Για του λόγου το αληθές, δείτε εδώ τον χάρτη των υπό έρευνα υποθαλάσσιων περιοχών από το site της Noble Energy.
Αφορμή για την ρήξη των σχέσεων Τουρκίας - Ισραήλ στάθηκε η επιδρομή σε διεθνή ύδατα στις 31/05/2010 Ισραηλινών κομάντος στα πλοία του στολίσκου που όδευε προς την Γάζα, με αποτέλεσμα τον θάνατο 9 Τούρκων πολιτών πάνω στο υπό Τουρκική σημαία πλοίο MV Mavi Marmara.
Δεν θα επεκταθώ στην παράθεση όλων τον ειδησεογραφικών λεπτομερειών γύρω από το θέμα. Κατά τη δική μου άποψη η ερμηνεία των τεκταινόμενων μπορεί να προσεγγιστεί με 2 (πολύ κοντινά και ενδεχομένως αλληλοσυμπληρούμενα) βασικά σενάρια :
Σενάριο 1ο:
Αραβική Άνοιξη. Η ανατροπή των καθεστώτων στις Αραβικές χώρες της Μέσης Ανατολής διαταράσσει την παλιά ισορροπία και αφήνει πίσω της ένα μεγάλο κενό εξουσίας. Μόνη συγκροτημένη πολιτική δύναμη στον εξεγερμένο Αραβικό κόσμο είναι το Πολιτικό Ισλάμ (όπως έχω αναφέρει εδώ). Και επειδή η φύση (αλλά ούτε και .....οι ΗΠΑ) αγαπούν το κενό, κάποιος πρέπει να παίξει το ρόλο του τοποτηρητή των Δυτικών συμφερόντων στην περιοχή. Και αυτός ο κάποιος θα πρέπει να είναι (επί της ουσίας) φιλοδυτικός, σαφώς Μουσουλμάνος στο θρήσκευμα και οπωσδήποτε εκφραστής του Πολιτικού Ισλάμ. Ο μόνος υποψήφιος που διαθέτει 3 στα 3 είναι (σωστά μαντέψατε) η Τουρκία.
Όμως κάθε υποψήφιος "δερβέναγας" για να γίνει αποδεκτός από τους επιτηρούμενους Άραβες, θα πρέπει να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους. Και στο τομέα αυτό η Τουρκία υστερεί, αφού παραδοσιακά οι Τούρκοι αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη (ή ακόμη και με εχθρότητα) από τους Αραβικούς Λαούς κυρίως λόγω του Οθωμανικού τους παρελθόντος κατά το οποίο οι Άραβες ήταν υποτελείς του Σουλτάνου.
Τι λοιπόν θα μπορούσε να κάνει η Τουρκία για να κερδίσει το Αραβικό συναίσθημα και να μπορέσει να επιτελέσει τον ρόλο του Δυτικού Χωροφύλακα στην περιοχή? Μα τι άλλο από το να έρθει σε κόντρα με τον πατροπαράδοτο εχθρό των Αράβων, δηλαδή το κράτος του Ισραήλ. Και αυτό ακριβώς έκανε τον τελευταίο καιρό, όπως έδειξε και η πρόσφατη επίσκεψη Ερντογάν στην Αίγυπτο.
Αν λοιπόν ευσταθεί το παραπάνω σενάριο, λογικά δεν θα φτάσουμε σε ένοπλη σύγκρουση. Η Τουρκία θα κάνει τους συνήθης λεονταρισμούς, πιθανώς να ρίξει και δυο μπαταριές για την τιμή των όπλων και όλα θα τελειώσουν κάπου εκεί (ίσως και με την παρέμβαση των ΗΠΑ), το Ισραήλ θα αξιοποιήσει ανενόχλητο τις ενεργειακές του πηγές και έτσι όλοι (Τουρκία-ΗΠΑ-Ισραήλ) θα μείνουν ευχαριστημένοι.
Σενάριο 2ο:
Μετά την Αραβική Άνοιξη και δεδομένου του νέου δόγματος της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, η Τουρκία θα προσπαθήσει αυτοδύναμα να αναστήσει διπλωματικά μια νέα Οθωμανική κυριαρχία στην Μέση Ανατολή. Και επειδή αυτό δεν μπορεί να το κάνει με τα όπλα, θα προσπαθήσει να αναδειχθεί σε ηγέτη του Ισλαμικού κόσμου στην περιοχή, χωρίς την άδεια των ΗΠΑ.
Και για να το κάνει αυτό θα επιδιώξει μια έστω μικρής κλίμακας στρατιωτική σύγκρουση με το Ισραήλ. Η κατάσταση αυτή (αν παραμείνει περιορισμένη τοπικά και χρονικά) είναι περίπτωση win-win για την Τουρκία. Γιατί, αν η Τουρκία κερδίσει στρατιωτικά (μάλλον απίθανο) θα αναδειχθεί αυτόματα σε Ισλαμικό Ηγέτη. Αν πάλι χάσει, τότε και πάλι θα ηρωοποιηθεί στα μάτια των Αράβων ως το μόνο Ισλαμικό Κράτος που μετά το 1973 τόλμησε να συγκρουστεί ανοιχτά με το Ισραήλ, ενώ παράλληλα η εκδοχή αυτή θα είναι μία άριστη ευκαιρία για τον Ερντογάν να ξεκαθαρίσει τα πράγματα στο εσωτερικό της Τουρκίας με τους ταπεινωμένους και ηττημένους πλέον στρατιωτικούς.
Τι από τα δύο ή τι άλλο θα γίνει τελικά είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλεφθεί. Το βέβαιο είναι ότι κρίσιμο και βασικό ρόλο θα παίξουν οι διαθέσεις και οι επιδιώξεις των ΗΠΑ, αλλά και άλλοι αστάθμητοι παράγοντες όπως η νευρωτική Ισραηλινή κυβέρνηση και ο τρόπος αντίδρασής της στην περίπτωση που απειληθεί η μόνη δίοδος του Ισραήλ προς τη Δύση, δηλαδή η θαλάσσια ζώνη της Ανατ. Μεσογείου.
Προσωπικά πάντως θεωρώ πιθανότερο το πρώτο σενάριο.
Ίδωμεν...
Υ.Γ.: Την Ελλάδα και την Κύπρο την αφήνω απέξω και καλά θα κάνουν και οι δύο να μην εμπλακούν, αν δεν θέλουν να βγουν ζημιωμένες. Ελλάδα και Κύπρος καλά θα κάνουν επίσης να μείνουν μακρυά από προβοκάτσιες. Τέτοια γεωπολιτικά παιχνίδια είναι για δυνατούς λύτες και ειδικά η Ελλάδα δεν διέθετε ποτέ και δεν διαθέτει ειδικά σήμερα τέτοιο πολιτικό δυναμικό. Η Κύπρος πάλι δεν μπορώ να σκεφθώ ότι κινδυνεύει. Θεωρώ ότι είναι αδιανόητο να τολμήσει η Τουρκία να επιτεθεί σε έδαφος της ΕΕ.
Η πρόσφατη κρίση ουσιαστικά ξεκινά με την κοινή ανακήρυξη Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου πριν από μερικά χρόνια. Το γεγονός αυτό φάνηκε να ενοχλεί την Τουρκική Κυβέρνηση, η οποία θεωρεί ότι η οποιαδήποτε απόπειρα εκμετάλλευσης τυχόν κοιτασμάτων στην Ανατ. Μεσόγειο θίγει δικά της κυριαρχικά και οικονομικά συμφέροντα.
Στη πράξη όμως θα πρέπει να σημειωθεί ότι κάτι τέτοιο στερείται κάθε νομικής βάσης, αφού το σημείο που θα γίνουν οι ερευνητικές γεωτρήσεις δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την Τουρκική ΑΟΖ. Για του λόγου το αληθές, δείτε εδώ τον χάρτη των υπό έρευνα υποθαλάσσιων περιοχών από το site της Noble Energy.
Αφορμή για την ρήξη των σχέσεων Τουρκίας - Ισραήλ στάθηκε η επιδρομή σε διεθνή ύδατα στις 31/05/2010 Ισραηλινών κομάντος στα πλοία του στολίσκου που όδευε προς την Γάζα, με αποτέλεσμα τον θάνατο 9 Τούρκων πολιτών πάνω στο υπό Τουρκική σημαία πλοίο MV Mavi Marmara.
Δεν θα επεκταθώ στην παράθεση όλων τον ειδησεογραφικών λεπτομερειών γύρω από το θέμα. Κατά τη δική μου άποψη η ερμηνεία των τεκταινόμενων μπορεί να προσεγγιστεί με 2 (πολύ κοντινά και ενδεχομένως αλληλοσυμπληρούμενα) βασικά σενάρια :
Σενάριο 1ο:
Αραβική Άνοιξη. Η ανατροπή των καθεστώτων στις Αραβικές χώρες της Μέσης Ανατολής διαταράσσει την παλιά ισορροπία και αφήνει πίσω της ένα μεγάλο κενό εξουσίας. Μόνη συγκροτημένη πολιτική δύναμη στον εξεγερμένο Αραβικό κόσμο είναι το Πολιτικό Ισλάμ (όπως έχω αναφέρει εδώ). Και επειδή η φύση (αλλά ούτε και .....οι ΗΠΑ) αγαπούν το κενό, κάποιος πρέπει να παίξει το ρόλο του τοποτηρητή των Δυτικών συμφερόντων στην περιοχή. Και αυτός ο κάποιος θα πρέπει να είναι (επί της ουσίας) φιλοδυτικός, σαφώς Μουσουλμάνος στο θρήσκευμα και οπωσδήποτε εκφραστής του Πολιτικού Ισλάμ. Ο μόνος υποψήφιος που διαθέτει 3 στα 3 είναι (σωστά μαντέψατε) η Τουρκία.
Όμως κάθε υποψήφιος "δερβέναγας" για να γίνει αποδεκτός από τους επιτηρούμενους Άραβες, θα πρέπει να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους. Και στο τομέα αυτό η Τουρκία υστερεί, αφού παραδοσιακά οι Τούρκοι αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη (ή ακόμη και με εχθρότητα) από τους Αραβικούς Λαούς κυρίως λόγω του Οθωμανικού τους παρελθόντος κατά το οποίο οι Άραβες ήταν υποτελείς του Σουλτάνου.
Τι λοιπόν θα μπορούσε να κάνει η Τουρκία για να κερδίσει το Αραβικό συναίσθημα και να μπορέσει να επιτελέσει τον ρόλο του Δυτικού Χωροφύλακα στην περιοχή? Μα τι άλλο από το να έρθει σε κόντρα με τον πατροπαράδοτο εχθρό των Αράβων, δηλαδή το κράτος του Ισραήλ. Και αυτό ακριβώς έκανε τον τελευταίο καιρό, όπως έδειξε και η πρόσφατη επίσκεψη Ερντογάν στην Αίγυπτο.
Αν λοιπόν ευσταθεί το παραπάνω σενάριο, λογικά δεν θα φτάσουμε σε ένοπλη σύγκρουση. Η Τουρκία θα κάνει τους συνήθης λεονταρισμούς, πιθανώς να ρίξει και δυο μπαταριές για την τιμή των όπλων και όλα θα τελειώσουν κάπου εκεί (ίσως και με την παρέμβαση των ΗΠΑ), το Ισραήλ θα αξιοποιήσει ανενόχλητο τις ενεργειακές του πηγές και έτσι όλοι (Τουρκία-ΗΠΑ-Ισραήλ) θα μείνουν ευχαριστημένοι.
Σενάριο 2ο:
Μετά την Αραβική Άνοιξη και δεδομένου του νέου δόγματος της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, η Τουρκία θα προσπαθήσει αυτοδύναμα να αναστήσει διπλωματικά μια νέα Οθωμανική κυριαρχία στην Μέση Ανατολή. Και επειδή αυτό δεν μπορεί να το κάνει με τα όπλα, θα προσπαθήσει να αναδειχθεί σε ηγέτη του Ισλαμικού κόσμου στην περιοχή, χωρίς την άδεια των ΗΠΑ.
Και για να το κάνει αυτό θα επιδιώξει μια έστω μικρής κλίμακας στρατιωτική σύγκρουση με το Ισραήλ. Η κατάσταση αυτή (αν παραμείνει περιορισμένη τοπικά και χρονικά) είναι περίπτωση win-win για την Τουρκία. Γιατί, αν η Τουρκία κερδίσει στρατιωτικά (μάλλον απίθανο) θα αναδειχθεί αυτόματα σε Ισλαμικό Ηγέτη. Αν πάλι χάσει, τότε και πάλι θα ηρωοποιηθεί στα μάτια των Αράβων ως το μόνο Ισλαμικό Κράτος που μετά το 1973 τόλμησε να συγκρουστεί ανοιχτά με το Ισραήλ, ενώ παράλληλα η εκδοχή αυτή θα είναι μία άριστη ευκαιρία για τον Ερντογάν να ξεκαθαρίσει τα πράγματα στο εσωτερικό της Τουρκίας με τους ταπεινωμένους και ηττημένους πλέον στρατιωτικούς.
Τι από τα δύο ή τι άλλο θα γίνει τελικά είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλεφθεί. Το βέβαιο είναι ότι κρίσιμο και βασικό ρόλο θα παίξουν οι διαθέσεις και οι επιδιώξεις των ΗΠΑ, αλλά και άλλοι αστάθμητοι παράγοντες όπως η νευρωτική Ισραηλινή κυβέρνηση και ο τρόπος αντίδρασής της στην περίπτωση που απειληθεί η μόνη δίοδος του Ισραήλ προς τη Δύση, δηλαδή η θαλάσσια ζώνη της Ανατ. Μεσογείου.
Προσωπικά πάντως θεωρώ πιθανότερο το πρώτο σενάριο.
Ίδωμεν...
Υ.Γ.: Την Ελλάδα και την Κύπρο την αφήνω απέξω και καλά θα κάνουν και οι δύο να μην εμπλακούν, αν δεν θέλουν να βγουν ζημιωμένες. Ελλάδα και Κύπρος καλά θα κάνουν επίσης να μείνουν μακρυά από προβοκάτσιες. Τέτοια γεωπολιτικά παιχνίδια είναι για δυνατούς λύτες και ειδικά η Ελλάδα δεν διέθετε ποτέ και δεν διαθέτει ειδικά σήμερα τέτοιο πολιτικό δυναμικό. Η Κύπρος πάλι δεν μπορώ να σκεφθώ ότι κινδυνεύει. Θεωρώ ότι είναι αδιανόητο να τολμήσει η Τουρκία να επιτεθεί σε έδαφος της ΕΕ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου