Ίσως τα παρακάτω να έχουν ξαναειπωθεί, ίσως πάλι να μην έχουν τεθεί όσο θα έπρεπε στο κέντρο της συζήτησης περί τα οικονομικά, αλλά κάποιες σκέψεις (ή απορίες....) θα με αφήσετε να διατυπώσω πάνω στο θέμα του Ελληνικού Χρέους.
Πρόκειται για ερωτήματα που μάλλον εύκολα έχουν προσπεραστεί, χωρίς ουσιαστική εμβάθυνση. Κι αυτό με βάζει σε σκέψεις. Με βάζει σε σκέψεις όπως κάθε τι που μας σερβίρεται ως θέσφατο, ως μια υπέρτατη αυταπόδεικτη αλήθεια που θα πρέπει να θεωρήσουμε δεδομένη χωρίς δεύτερη σκέψη.
Κάτι μ' έπιασε λοιπόν σήμερα, και θέλω να μοιραστώ τις απορίες μου μαζί σας.
Θα ξεκινήσω με μία παραδοχή εργασίας, που όμως κατά την εκτίμησή μου δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα, ίσως μάλιστα να ταυτίζεται με αυτήν:
Το πρόβλημα χρέους της Ελλάδας (αλλά και τον υπόλοιπων χωρών του Ευρωπαϊκού νότου) αρχίζει να παίρνει μη διαχειρίσιμες διαστάσεις μετά την είσοδο της χώρας στην Ευρωζώνη, δηλ. μετά την αντικατάσταση του εθνικού νομίσματος από το νόμισμα του ισχυρού Ευρωπαϊκού βορρά (το Ευρώ €), δηλ. επί της ουσίας την αντικατάσταση του εθνικού νομίσματος με ξένο συνάλλαγμα.
Ιδού λοιπόν οι απορίες:
- Μια χώρα που δεν μπορεί να τυπώσει νόμισμα και έχει συνεχώς και για δεκαετίες αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο, πως θα συνεχίσει να "ζει" όταν το συνάλλαγμα που δαπανά για την αγορά προϊόντων είναι συνεχώς μεγαλύτερο από το συνάλλαγμα που κερδίζει (είτε μέσω εξαγωγών προϊόντων, είτε μέσω εισροών στον τομέα της παροχής υπηρεσιών)? Δεν θα καταφύγει αναγκαστικά στον δανεισμό?
- Όταν μια χώρα έχει έλεγχο της τελωνειακής της πολιτικής και φυσικά του καθορισμού της ισοτιμίας του εθνικού της νομίσματος, μπορεί να περιορίσει τις εισαγωγές ξένων προϊόντων, είτε επιβάλλοντας δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα, είτε υποτιμώντας το εθνικό νόμισμα. (Αν θυμάστε, στην προ-€υρώ Ελλάδα, μια τηλεόραση ήταν τόσο ακριβή λόγω ισοτιμίας και δασμών που συνήθως έπρεπε να περάσουν πάνω από 5 χρόνια για να την αλλάξουμε με μία καινούργια. Σήμερα έχει σχεδόν ευτελή αξία). Πως λοιπόν όταν η ΕΕ σου απαγορεύει την επιβολή δασμών στα εισαγόμενα προϊόντα είναι δυνατό να μην έχεις ελλείμματα και χρέη τα οποία θα χρειαστεί αναγκαστικά να καλύψεις με δανεισμό?
- Πως μια χώρα που χρησιμοποιεί στις συναλλαγές της το σκληρό νόμισμα ενός οικονομικού κολοσσού όπως η Γερμανία (μην ξεχνιόμαστε - το € είναι το νόμισμα της Γερμανίας...), είναι ποτέ δυνατόν να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα των δικών της προϊόντων στις ξένες αγορές? Αντίθετα, τα προϊόντα της χάνουν ακόμα και την εσωτερική αγορά σε βάρος των εισαγωγών από χώρες με φτηνό κόστος παραγωγής. Κλασσικό παράδειγμα τα λεμόνια Αργεντινής και οι πατάτες Αιγύπτου. Και όταν με τον τρόπο αυτό καταστρέφεται η εθνική παραγωγή, πως είναι δυνατό για τη χώρα αυτή να μην καταφύγει σε όλο και μεγαλύτερο δανεισμό?
- Πρόσθετα σε όλα τα παραπάνω, πως είναι δυνατό να περιορίσεις τον ιδιωτικό δανεισμό (κάρτες, στεγαστικά, καταναλωτικά δάνεια) κάτω από το ισχυρό Γερμανικό νόμισμα (το €) και κάτω από την πλύση εγκεφάλου των οικονομολόγων της εποχής Σημίτη (όταν όλοι τους μας διαβεβαίωναν για την δήθεν σύγκλιση της "εύρωστης" Ελληνικής οικονομίας με αυτήν των ισχυρών Ευρωπαϊκών χωρών)? Πως λοιπόν να περιορίσεις τον δανεισμό όταν η αύξηση των τιμών (και η αντικειμενική μείωση της "αξίας" του χρήματος) χτύπουν στην μετά € εποχή κόκκινο? Το 2000 αν θυμάστε, ένας μισθός 200.000 δρχ ήταν ένας πολύ καλός μισθός. Σήμερα, με το αντίστοιχο ποσό των 600€ είναι δυνατόν να ζήσει άνθρωπος? Αυτός ο υπερπληθωρισμός της αξίας του χρήματος, δεν οδηγεί σε διαρκώς αυξανόμενο δανεισμό?
Δεν είναι ούτε καν αυτό με το οποίο ο δημοσιογράφος Μπογιόπουλος τιτλοφόρησε το νέο του βιβλίο "Είναι ο Καπιταλισμός, ηλίθιε!" (πηγή)
Είναι κάτι πιο πρωτόγονο, πιο θεμελιώδες.
Είναι ένα παιχνιδάκι που για αιώνες παίζεται από τους ισχυρούς στην πλάτη των αδύναμων. Είναι το παιχνίδι του ελέγχου και της επιβολής.
Να σας το αποδείξω?
Σας μεταφράζω μικρό τμήμα από το πρωτότυπο στα αγγλικά του βιβλίου "Ο έμπορος του Prato" της Ι. Origo ("The Merchant of Prato", σελ. 59, Penguin, έκδοση 1992).
Πρόκειται για ένα βιβλίο ιστορίας που βασίστηκε στην αλληλογραφία ενός Ιταλού εμπόρου του 14ου αιώνα από την μικρή (και ανίσχυρη) πόλη Prato της Τοσκάνης, που ατύχησε να βρίσκεται κοντά στην πανίσχυρη Φλωρεντία.
Γράφει λοιπόν η συγγραφέας για την ιστορική εκείνη περίοδο:
"Η ιστορία του Prato το πρώτο μισό του 14ου αιώνα, σύμφωνα με τον Καθηγητή Nicastro είναι μια ιστορία διαρκούς αγώνα επιβίωσης, αγώνα για την ελευθερία. Ο αιώνας ξεκίνησε με την κατάληψη από τους Φλωρεντίνους του παλιού κάστρου της πόλης, με την δικαιολογία της προστασίας της πόλης, και στη συνέχεια εκ των πραγμάτων και χωρίς επίσημη νομιμοποίηση, η μικρή πόλη πέρασε υπό τον έλεγχο της ισχυρότερης. Οι κάτοικοι του Prato υποχρεώθηκαν να οχυρώσουν την πόλη τους κατ' εντολή της Φλωρεντίας και με δικά τους έξοδα (σημ.: όπως εμείς αγοράζουμε κατ' εντολή της ΕΕ τα δικά τους πανάκριβα όπλα), αναγκάστηκαν να δεχτούν αξιωματούχους διορισμένους από την ηγεσία της Φλωρεντίας (σημ.: όπως οι επίτροποι του ΔΝΤ και ο κύριος Reichenbach), να στέλνουν άντρες, όπλα και χρήματα για τους πόλεμους της Φλωρεντίας (σημ.: όπως εμείς στέλνουμε στρατό, χρήματα και φρεγάτες σε Σομαλίες και Αφγανιστάν για λογαρισμό του ΝΑΤΟ), να ανοίξουν τις πύλες τους χωρίς να επιβάλουν δασμούς στα προιόντα της Φλωρεντίας (σημ.: όπως και εμείς στα προιόντα της ΕΕ), και επιπλέον ήταν σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένοι για τις εξαγωγές των δικών τους προιόντων στους έμπορους της ισχυρής πόλης. Τα υφάσματα του Prato, πουλούνταν κυρίως στη Φλωρεντία ή όπου αλλού από Φλωρεντίνους εμπόρους και παράλληλα το Prato εξαρτιόταν από την Φλώρεντία για την αγορά αλατιού (σημ.: όπως δηλαδή είναι και σήμερα οι εμπορικές σχέσεις Ελλάδας - ΕΕ)".
Δεν είναι έτσι?