Πολιτική, Οικονομία & Ιδεοληψίες

Ο Δυτικός κόσμος όπως τον ξέραμε από το τέλος του Β' ΠΠ μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του '80, είχε μερικά πολύ σταθερούς οικονομικούς πόλους γύρω από τους οποίους διατηρούσε την συνοχή του και εξασφάλιζε την ισορροπία του.

Με απλά λόγια, το οικονομικό σύστημα ήταν ένα σύστημα που στηρίζονταν στην δύναμη του ιδιωτικού κεφαλαίου (καπιταλισμός), ενώ γύρω από αυτή τη Δύναμη είχαν χτιστεί κοινωνικοί θεσμοί που είχαν διπλό στόχο:
Αφενός μεν να εξασφαλίσουν την ανάπτυξη των κεφαλαιοκρατικών συμφερόντων και παράλληλα να διασφαλίσουν την βιωσιμότητα αυτών των συμφερόντων.

Για να γίνουν αυτά και δεδομένης της άμεσης ή έμμεσης απειλής εκ μέρους της πάλαι ποτέ ΕΣΣΔ και των ιδεών που ως ένα βαθμό εξέφραζε, οι αρχιτέκτονες του συστήματος (σοφοί όντες) κατάλαβαν ότι πρέπει να κινηθούν πάνω σε δύο άξονες.
Ο πρώτος ήταν η ανάπτυξη και ο δεύτερος η κοινωνική ειρήνη.

Εφήρμοσαν λοιπόν ένα οικονομικό-κοινωνικό μοντέλο βασισμένο πάνω στον Κεϋνσιανισμό, δηλ. στις ιδέες που είχε διατυπώσει ο διάσημος Βρετανός οικονομολόγος J.M. Keynes. Αυτό που με απλά λόγια έγινε μετά τον πόλεμο ήταν μια κολοσσιαία αύξηση των δημοσίων επενδύσεων πάνω στην κατεστραμμένη ευρωπαϊκή (και όχι μόνο) οικονομία με στόχο την δημιουργία υποδομών και ρευστότητας στις αγορές, γεγονός που τελικά οδήγησε στην παγκόσμια μεταπολεμική οικονομική ανάκαμψη. Ήταν τόσο μεγάλη η προσφορά χρήματος μετά τον πόλεμο που πχ οι ΗΠΑ με τα διάφορα σχέδια Μάρσαλ χάριζαν ουσιαστικά χρήμα και προϊόντα στην κατεστραμμένη και φτωχοποιημένη μεταπολεμική Ευρώπη, όχι λόγω φιλανθρωπίας, αλλά γιατί είχαν αντιληφθεί πως μόνο έτσι θα μπορούσε η Ευρωπαϊκή οικονομία να πάρει μπροστά και να δημιουργήσει ζήτηση για την αγορά Αμερικανικών προϊόντων, ώστε τελικά η Αμερικάνικη οικονομία να μπορέσει με τη σειρά της να παράγει, να πουλήσει και τελικά να κερδίσει.
Παράλληλα, όλα τα Κράτη δαπάνησαν/επένδυσαν απίστευτα ποσά για την ανακατασκευή αλλά και την επέκταση των δικτύων και των προϊόντων κοινής ωφέλειας (παραγωγή ενέργειας, τηλεπικοινωνίες, οδικοί άξονες, σιδηρόδρομοι, λιμάνια, κλπ).
Κι αυτό γιατί οι (τότε σοφοί) πολιτικοί κατάλαβαν το αυτονόητο:
Ότι δηλαδή τέτοιου είδους κοινωφελείς επενδύσεις ΔΕΝ μπορούν να γίνουν με ιδιωτικά κεφάλαια, αφού αυτά από μόνα τους δεν επαρκούν, αλλά και γιατί το κόστος χρήσης αυτών των κοινωφελών προϊόντων ΠΡΕΠΕΙ να είναι χαμηλό (άρα εκτός κερδοσκοπίας), ώστε με την φθηνή χρήση αυτών των υπηρεσιών να μπορέσει πλέον ο ιδιωτικός τομέας να αναπτυχθεί προς όφελος και των κεφαλαιοκρατών, αλλά και της κοινωνίας.

Αυτά όσον αφορά τον τομέα της ανάπτυξης. Παράλληλα όμως επετεύχθη και η διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και ειρήνης που είναι απολύτως απαραίτητα στοιχεία για την ομαλή και απρόσκοπτη οικονομική ανάπτυξη, ιδίως στα πλαίσια του Καπιταλιστικού συστήματος. Αυτό έγινε πολύ απλά με τη δημιουργία του λεγόμενου Κοινωνικού Κράτους, δηλαδή για την ανάπτυξη ενός συνόλου θεσμών με στόχο την εξασφάλιση ενός minimum στην ποιότητα ζωής καθώς και βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων. Τέτοιοι θεσμοί είναι το Συνταξιοδοτικό σύστημα, το σύστημα Περίθαλψης και Κοινωνικής Πρόνοιας, η Δημόσια Παιδεία κλπ, αλλά και άλλες κοινωνικές "παροχές", όπως η κατοχύρωση της 40ωρης εβδομαδιαίας εργασίας, το πενθήμερο, η ετήσια άδεια και άλλα.

Κατάφερε λοιπόν η πολιτική σκέψη να τιθασεύσει την όποια κεφαλαιοκρατική απληστία. Έτσι, μεταπολεμικά η παγκόσμια πολιτική και οικονομική ελίτ, επέτρεψε στο καπιταλιστικό σύστημα να αναπτυχθεί στο βαθμό που η ανάπτυξη αυτή ήταν σε (σχετική πάντα) ισορροπία με τις ανάγκες της κοινωνικής προόδου, διασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο η επιβίωση του ίδιου του οικονομικού συστήματος.

Τα χρόνια όμως πέρασαν και την δεκαετία του '80 κέρδισαν έδαφος σχολές σκέψεις με κύριο εκφραστή τον Αμερικανό οικονομολόγο M. Friedman. Το πρώτο πείραμα εφαρμογής της πολιτικής αυτής που αποκαλέστηκε Μονεταρισμός και πολιτικά φέρει το όνομα Νεο-φιλελευθερισμός, έγινε στο Ην. Βασίλειο από τη κυβέρνηση Θάτσερ την δεκαετία του '80. Εκεί ακριβώς σημειώθηκε και η πρώτη αποτυχία αυτής της πολιτικής. Μπορεί το Ην. Βασίλειο μετά τη Θάτσερ να μην έχει υψηλό πληθωρισμό, αλλά σήμερα είναι μία χώρα πλήρως αποβιομηχανοποιημένη που στηρίζεται αποκλειστικά στην παροχή υπηρεσιών, χωρίς να παράγει σχεδόν τίποτα σε σχέση με το ένδοξο βιομηχανικό παρελθόν της. Η ανεργία μπορεί σήμερα να είναι στα χαρτιά πολύ πιο χαμηλή απ' ότι ήταν στα πρώτα χρόνια του Θατσερισμού, αλλά πλέον η έννοια της εργασίας έχει αντικατασταθεί από τον όρο "απασχόληση", δηλαδή part-time χαμηλά αμειβόμενη εργασία που πλέον δεν θεωρείται "ανεργία" και επιτρέπει στον εργαζόμενο απλά να "διαβιεί".

Η μεγάλη όμως παγκόσμια αλλαγή ήρθε μετά τις αρχές της δεκαετίας του '90. Ο λόγος είναι η κατάρρευση του αντίπαλου δέους, δηλ. της ΕΣΣΔ και της επιρροής της. Με την εξέλιξη αυτή ο Καπιταλισμός πλέον έπαψε να ενδιαφέρεται για την οποιαδήποτε κοινωνική αντίδραση. Άρα στο μεταπολεμικό δίπολο "Ανάπτυξη - Κοινωνική ειρήνη" πάνω στο οποίο αναπτύχθηκε το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, ο δεύτερος όρος έπαψε να είναι αναγκαίος και άρα χρήσιμος. Έτσι, άρχισε η απαξίωση του ρόλου του Κράτους στην Οικονομία, το γκρέμισμα του Κοινωνικού Κράτους, ενώ μετά και την 11η Σεπτεμβρίου ξεκίνησε και μία παγκόσμια εκστρατεία ψυχαναγκασμού μέσω της επιβολής μιας αόρατης δήθεν απειλής με το όνομα "τρομοκρατία". Αυτό βέβαια είναι από μόνο του άλλο μεγάλο θέμα.....

Έτσι, το σημερινό οικονομικό-πολιτικό Δόγμα λέει με λίγα λόγια: "ΟΧΙ στο Κράτος και στην Κοινωνική Πολιτική - ΟΧΙ σε ότι μπορεί να ωφελεί τον εργαζόμενο αν αυτό κοστίζει στον εργοδότη", ενώ το κυρίο πρόταγμα είναι "Μόνο το ιδιωτικό ΚΕΡΔΟΣ έχει σημασία".

Και εδώ αρχίζει η Ιδεοληψία.

Και το τραγικά αστείο του ζητήματος είναι ότι η νεο-φιλελεύθερη ιδεοληψία περί της απόλυτης αποθέωσης του Κέρδους και της Ιδιωτικής πρωτοβουλίας είναι η πλήρης αντανάκλαση στο καθρέπτη της άλλης ιστορικά μεγάλης Ιδεοληψίας, αυτής της απόλυτης αποθέωσης του Κράτους και του ρόλου του στις κοινωνίες.
Με δυό λόγια ο Νεο-φιλελευθερισμός και ο Σταλινικός Κομμουνισμός είναι ΑΚΡΙΒΩΣ ΤΟ ΙΔΙΟ Ιδεοληπτικό παρανόημα, με μόνη διαφορά ότι το καθένα βρίσκεται στην άλλη πλευρά του ίδιου νομίσματος.....


Αυτά για τώρα. Θα επανέλθω γιατί μάλλον κούρασα!


Υ.Γ.: Οικονομολόγος δεν είμαι και γι αυτό ίσως δεν δίνω ιδιαίτερη σημασία στα spreads, τα CDS, το ΑΕΠ , την ΕΚΤ, τα τοκοχρεωλύσια και άλλους "επιστημονικοφανείς" όρους που χρησιμοποιούν διάφοροι βαρύγδουποι αναλυτές για να .....μην πουν τίποτα επί της ουσίας. Το ζήτημα για μένα είναι αποκλειστικά Πολιτικό.