Το τέλος της Ευρώπης;

Αν χωρίσουμε την παγκόσμια ιστορία σε δύο μεγάλες περιόδους (την Αρχαία που τελειώνει κάπου με τη διάλυση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και τη Νεώτερη), τότε μπορούμε με μεγάλη ακρίβεια να πούμε ότι το ιστορικό, πολιτιστικό, επιστημονικό, φιλοσοφικό και ιδεολογικό κέντρο του πλανήτη κατά τη Νεώτερη περίοδο δεν είναι άλλο από την Ευρώπη.

Μια Ευρώπη που γέννησε κινήματα όπως αυτό της Αναγέννησης, του Διαφωτισμού, της Γαλλικής και της Οκτωβριανής Επανάστασης, που παρήγαγε όλες σχεδόν τις σύγχρονες επιστημονικές θεωρίες σε όλους τους τομείς, που ανάθρεψε οικονομικοτεχνολογικές επαναστάσεις όπως η Βιομηχανική Επανάσταση, που δημιούργησε σχεδόν όλες τις νεότερες κοινωνικές θεωρίες, όλους σχεδόν τους -ισμούς, και που σαφώς καθιέρωσε ένα σύνολο πολιτικού πολιτισμού και πολιτικοκοινωνικών ηθών τα οποία αποτελούν τη βάση των σύγχρονων κοινωνιών. Ειδικά στο θέμα του πολιτικού πολιτισμού μπορούμε να πούμε πως η μακρόχρονη ζύμωση αυτού του φαινομένου στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο έχει δημιουργήσει θεσμούς αλλά κυρίως πολιτικά και κοινωνικά ήθη που είναι πολύ πιο "προχωρημένα" απ' ότι στον νεότευκτο ιστορικό πόλο, δηλαδή τις ΗΠΑ.

Η Ευρώπη λοιπόν που σφυρηλάτησε μέσα στο χρόνο και έπειτα από μεγάλες θυσίες το σύνολο των ιδεών και της πρωτοπορίας που τη χαρακτηρίζουν, βρίσκεται εδώ και 40 περίπου χρόνια σε κρίση. Πρωτίστως σε βαθιά κρίση ιδεών που με σε συνδυασμό με τα αδιέξοδα της ανακυκλούμενης καπιταλιστικής κρίσης, αλλά και της ιστορικής συγκυρίας, οδηγούν την Ευρωπαϊκή ατμομηχανή της ιστορίας στο γκρεμό.....

Για πολλούς λόγους που συνδέονται και με τα οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα μετά τον Β' ΠΠ και οι οποίοι ίσως θέλουν τόμους για να αναλυθούν, οι Ευρωπαϊκές κοινωνίες έχουν ουσιαστικά σταματήσει να παράγουν Σκέψη και Ιδέες τουλάχιστον μετά το τέλος της δεκαετίας του '60. Θα τολμήσω να πω ότι η Ευρωπαϊκή φιλοσοφική σκέψη δεν έχει παράγει τίποτε νεότερο μετά τον Κ. Καστοριάδη ή τη Σχολή της Φρανκφούρτης (Χόρκχαϊμερ, Μαρκούζε, Χάμπερμας, Αντόρνο, κ.ά). Το ίδιο μπορεί κανείς να πει και για τις Τέχνες που κι αυτές μετά την δεκαετία του '70 απλά ανακυκλώνουν με αυτιστικό ναρκισσισμό τα σχήματα του παρελθόντος.

Ταυτόχρονα όμως η Ευρώπη αντιμετωπίζει και άλλα, πιο "υλικά" προβλήματα. Η Ευρώπη τα τελευταία σαράντα χρόνια παράγει όλο και λιγότερο. Λιγότερα αγαθά, λιγότερη τεχνολογία, λιγότερη καινοτομία. Και επιπλέον η Ευρώπη δεν αναπτύσσεται δημογραφικά. Αντίθετα συρρικνώνεται με ταχείς ρυθμούς.

Η Ευρώπη γερνάει.
Γερνάει Ιδεολογικά, Πολιτιστικά, Οικονομικά, Πληθυσμιακά

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η Ευρωπαϊκή Ήπειρος καλείται να αντιμετωπίσει ένα τεράστιο μεταναστευτικό ρεύμα από τις χώρες της Αφρικής και της Ασίας, που έχει πάρει (και θα πάρει ακόμη περισσότερο στο μέλλον) ιστορικές διαστάσεις παρόμοιες με τις μετακινήσεις πληθυσμών που σημάδεψαν το τέλος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Τεράστιες μάζες ανθρώπων από περιοχές του πλανήτη που βίωσαν έντονα την εκμετάλλευση της Ευρωπαϊκής Αποικιοκρατίας, έρχονται τώρα πίσω στην Ευρώπη αναζητώντας το επίπεδο της ζωής που τους στερήθηκε, παίρνοντας μία άτυπη "ρεβάνς".

Μα όπως είχε συμβεί και με την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, οι μετακινήσεις πληθυσμών απλά έδωσαν τη χαριστική βολή σε ένα σύστημα υπό κατάρρευση. Και ένα σύστημα σε βαθιά σήψη αποκτά φυγόκεντρες τάσεις. Σήμερα, είναι ξεκάθαρο ότι οι μεγάλες Ευρωπαικές δυνάμεις όλο και περισσότερο επιλέγουν εκείνο τον δρόμο που θα εξυπηρετήσει τα μυωπικά τους συμφέροντα. Το 'χει κάνει εδώ και καιρό η Μ. Βρετανία (που είναι - δεν είναι στην ΕΕ), τώρα το κάνει και η Γερμανία επιβάλλοντας το νόμισμά της στον πυρήνα της ΕΕ (το € επί της ουσίας είναι το νόμισμα της Γερμανίας και τίποτα άλλο). Και αν η Γερμανία κρίνει αύριο ότι δεν της βγαίνει το ενιαίο νόμισμα, μην έχετε την παραμικρή αμφιβολία ότι αυτή θα αποχωρήσει από το € και όχι οι χώρες του Νότου.

Όλα αυτά είναι σημάδια ενός προαναγγελθέντος θανάτου.
Του θανάτου μιας Ηπείρου που κάποτε δημιούργησε μέσα από το πινέλο του Μποτιτσέλλι την περίφημη "Γέννηση της Αφροδίτης" και σήμερα δεν θα βρει ούτε έναν να ζωγραφίσει το Θάνατό της. Θα βρεί μόνο νεκροθάφτες και λογιστές να μετράνε τα αργύρια πάνω από το Πτώμα.